การจัดฟัน

ทันตกรรมจัดฟัน (Orthodontic Dentistry)

   ทันตกรรมจัดฟัน เป็นการเคลื่อนฟันไปยังตำแหน่งที่เหมาะสม โดยอาศัยเครื่องมือที่มีหลากหลายชนิด รวมทั้งยังแก้ไขอาการผิดปกติในการบดเคี้ยว การเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขการเจริญเติบโตที่ผิดปกติของขากรรไกร เพื่อให้ระบบการบดเคี้ยวทำงานได้อย่างสมบูรณ์ ลดความเสี่ยงต่อการสูญเสียฟันก่อนเวลาอันสมควร ช่วยจัดเรียงฟันให้เป็นระเบียบ และยังเพื่อให้เกิดความสวยงามด้วย ซึ่งสามารถทำได้ตั้งแต่เด็กที่ฟันแท้ยังขึ้นไม่ครบ จนถึงผู้ใหญ่ที่ฟันแท้ขึ้นมาครบแล้ว หรือแม้กระทั้งคนที่ใส่ฟันปลอมอยู่ แต่ช่วงเวลาที่เหมาะสมจะอยู่ในช่วงอายุ 10-14 ปี เนื่องจากร่างกายกำลังอยู่ในช่วงเจริญเติบโต สามารถเคลื่อนฟันได้ง่าย

ทันตแพทย์เฉพาะทางจัดฟัน

        การจัดฟัน มีขั้นตอนที่ระเอียดอ่อนและซับซ้อนอย่างมาก ตั้งแต่การวินิจฉัยการสบฟันจนกระทั้งขั้นตอนการใส่เหล็ก ดังนั้น การจัดฟัน จำเป็นต้องได้รับการรักษาโดยทันตแพทย์เฉพาะทางจัดฟันเท่านั้น ซึ่งความหมายของทัตนแพทย์เฉพาะทางจัดฟัน คือ ทันตแพทย์ที่ต้องได้รับการศึกษาทางด้านการจัดฟันโดยเฉพาะอย่างน้อย 2-3 ปี ซึ่งจะเป็นการศึกษาเพิ่มเติมจากการเรียนในระดับชั้นปริญญาตรี 6 ปี รวมแล้วทันตแพทย์เฉพาะทางจัดฟันต้องเรียนทั้งหมด อย่างน้อย 8-9 ปี โดยในปัจจุบันมีมหาวิทยาลัยที่เป็นสอนทันตกรรมเฉพาะทางจัดฟัน  5 แห่ง ได้แก่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยมหิดล, มหาวิทยาลัยขอนแก่น, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, มหาวิทยาลัยสงขลา และในแต่ละมหาวิทยาลัยจะรับทันตแพทย์เข้าศึกษาต่อปีละไม่เกิน 10 ท่านเท่านั้น

• ฟันบนยื่น เป็นลักษณะ ฟันบนยื่นออกมาข้างหน้ามาก จนเกือบบดบังฟันล่าง
• ฟันล่างยื่น เป็นลักษณะ ฟันล่างยื่นออกมาข้างหน้ามาก จนเกือบบดบังฟันบน
• ฟันกัดคร่อม เป็นลักษณะฟันบนไม่สามารถขบได้พอดีกับฟันล่าง
• ฟันสบเปิด เป็นลักษณะ มีช่องว่างระหว่างฟันบนและฟันล่างเมื่อขนฟันเข้าหากัน
• ฟันกัดเบี้ยว เป็นลักษณะ จุดศูนย์กลางของฟันบนกับฟันล่างไม่ตรงกัน
• ฟันห่าง เป็นลักษณะ มีช่องว่างระหว่างฟัน
• ฟันซ้อน เป็นลักษณะ ฟันที่ขึ้นมามากเกินไปจนเกทับกัน

ประเภทของการจัดฟัน

        การจัดฟัน สามารถแบ่งได้หลายประเภทตามลักษณะเครื่องมือและตำแหน่งที่ติด ดังนี้

1. การจัดฟันแบบติดแน่น

ซึ่งเป็นการจัดฟันที่เครื่องมือจัดฟันจะติดแน่น คนไข้ไม่สามารถถอดออกเองได้ โดยเครื่องมือนี้จะเรียกว่า แบรคเกต (Bracket) มีข้อดีที่สามารถเคลื่อนฟันได้อย่างมีประสิทธิภาพกว่าแบบอื่นๆ และสามารถแก้ปัญหาฟันได้ทุกชนิด โดยสามารถแบ่งออกเป็นอีกหลายชนิดดังนี้

• แบรคเกตโลหะ เป็นอุปกรณ์ที่ประกอบด้วยโลหะที่มีคุณภาพ มีหลักการในการเคลื่อนฟันโดยการใช้ยางเป็นตัวรัดลวดที่ติดกับแบรคเกต เมื่อลวดถูกดึงให้แน่น จะเกิดแรงในการเคลื่อนที่ต่อฟัน ซึ่งทันตแพทย์จะนัดเปลี่ยนยางทุกๆ 1 เดือน เพื่อเคลื่อนฟันให้ได้ตำแหน่งที่เหมาะสม
• แบรคเกตแบบสีเหมือนฟัน ใช้หลักการทำงานเดียวกับแบรคเกตโลหะ แต่เปลี่ยนจากวัสดุโลหะมาใช้วัสดุที่เป็นเซรามิก ทำให้มองไม่ค่อยออกว่ามีการจัดฟัน
• แบรคเกตโลหะเปิดปิดได้ (ดามอน) โดยแบรคเกตนี้จะมีบานล็อคเปิดและปิดแทนการใช้ยางดึง ทำให้คนไข้ไม่เจ็บมากในการเคลื่อนฟันแต่ละครั้ง รวมทั้งการเคลื่อนฟันทำได้รวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งมีทั้งแบบเป็นโลหะและแบบสีเหมือนฟัน
• แบรคเกตโลหะแบบจัดด้านใน เหมาะสำหรับคนไข้ที่อยากจัดฟัน แต่ไม่อยากให้คนรอบข้างสังเกตเห็น ซึ่งจะทำได้โดยการติดเหล็กจัดฟันแบบโลหะไว้ด้านใน ซึ่งออกแบบมาเฉพาะตามลักษณะของฟันแต่ละซี่

2. การจัดฟันแบบถอดได้

เป็นเครื่องมือการจัดฟันที่คนไข้สามารถถอดเองได้ แต่ก็สามารถจัดฟันให้มีโครงสร้างที่ดีได้เช่นกัน และมีข้อดีที่การรักษาความสะอาดช่องปากสามารถทำได้ง่าย และสามารถรับประทานอาหารได้อย่างสะดวก ซึ่งแบบออกเป็น 2 ชนิด ดังนี้

• เครื่องมือจัดฟันถอดได้แบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ทำด้วยอะคริลิกและลวด โดยทันตแพทย์จะใช้แรงดึงในการเคลื่อนฟันจากลวดสปริงภายในอะคริลิก
• เครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ชนิดพลาสติกใส โดยเป็นเครื่องมือจัดฟันที่สามารถเคลื่อนฟันไปตามทิศทางที่แพทย์กำหนดได้ การจัดทำเครื่องมือต้องพิมพ์ปากแล้งส่งแบบฟันคนไข้ไปยังห้องแล็บที่ต่างประเทศ

การจัดฟัน จึงเป็นทันตกรรมเพื่อการแก้ไขความผิดปกติของขากรรไกรและการขึ้นของฟันได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะมีปัญหาการสบฟันระดับไหน การจัดฟันสามารถเปลี่ยนโครงสร้างฟันให้สมบูรณ์แบบได้ รวมทั้งยังช่วยปรับโครงหน้า เปลี่ยนรูปหน้าได้ในบางกรณีอีกด้วย